ΒΙΟΙ ΑΧΡΕΙΩΝ: Θόδωρος Τσουκάτος

Οι ΙΣΤΟ-ΛΟΓΙΕΣ εγκαινιάζουν σήμερα τη νέα θεματική ενότητα με τίτλο ΒΙΟΙ ΑΧΡΕΙΩΝ. Ακολουθώντας την επικαιρότητα δε θα μπορούσαμε να μην ξεκινήσουμε αυτή τη θεματική μας με τον κ. Θ. Τσουκάτο. Βέβαια σήμερα θα ζητήσει προθεσμία από τον εισαγγελέα, αλλά δεν παύει να είναι μια ιστορική μέρα για την... απομυθοποίηση της εκσυγχρονιστικής παπάρας.Ας επιχειρήσουμε να ξετυλίξουμε μέρος του κουβαριού του στρατηγού λοιπόν με αρωγό μας το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ:

(...)Το άστρο του Θόδωρου Τσουκάτου άρχισε να ανατέλλει «δειλά» στα τέλη τηςδεκαετίαςτου ’70, όταν ο νεαρός φαρμακοποιός από το Λεωνίδιο προσχώρησε μαζί με μερικές εκατοντάδες στελέχη της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς στο ΠΑΣΟΚ. Το 1979 το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα βρισκόταν στο κατώφλι της εξουσίας και ο Ανδρέας Παπανδρέου χρειαζόταν κομματικά στελέχη με ικανότητεςκαι πείρα. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ο τότε υπουργός Ναυτιλίας Γιώργος Κατσιφάρας τον διόρισε στον Οίκο Nαύτου προκειμένου να επιλύσει το βιοποριστικό του πρόβλημα, ενώ η σύζυγός του Πόπη (Καλλιόπη) Χωριανοπούλου προσλήφθηκε στην Εμπορική Τράπεζα, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε αργότερα. Ως στέλεχος του ακρο-αριστερού ΕΚΚΕ στη Φυσικομαθηματική Σχολή, στο Τμήμα Φαρμακευτικής, είχε ήδη διασταυρωθεί με τον Κώστα Λαλιώτη, τον Δημήτρη Ρέππα, τον Στέφανο Μανίκα και άλλα πολλά στελέχη του φοιτητικού κινήματος που πρωταγωνίστησαν στον αντιδικτατορικό αγώνα και στη συνέχεια ακολούθησαν τον Ανδρέα.
Η κομματική του πορεία άρχισε από τις οργανώσεις της Α’ Αθήνας και εννέα χρόνια αργότερα εξελέγη γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής. Το 1991 εξελέγη για πρώτη φορά μέλος της Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ, οπότε και γνώρισε τον Γιώργο Γεννηματά και τον Κώστα Σημίτη. Είχε ήδη αρχίσει να διατυπώνει με τρόπο προσεκτικό τις επιφυλάξεις του για την εσωκομματική λειτουργία του Κινήματος και να προσεγγίζει τις ανανεωτικές απόψεις του Κώστα Σημίτη. Από το 1995 εντάσσεται στον στενό κομματικό πυρήνα των υποστηρικτών του Κώστα Σημίτη, συμμετέχοντας στην Επιτροπή Οικονομικών της Χαριλάου Τρικούπη, με «προϊστάμενο» τον Πέτρο Λάμπρου, εμβληματική προσωπικότητα του ιστορικού ΠΑΣΟΚ, στενό συνεργάτη και φίλο του Ανδρέα. Την εποχή εκείνη μάλιστα που όργωνε με μυστικότητα την Ελλάδα για να δημιουργήσει το δίκτυο στήριξης στον Σημίτη, λέγεται ότι για να ξεγελάσει τους εσωκομματικούς του αντιπάλους - ήταν μια περίοδος έντονης καχυποψίας- άφηνε κρεμασμένο στο γραφείο του ένα σακάκι για να δημιουργήσει την εντύπωση ότι ήταν κάπου εκεί… Τον χειμώνα του 1995, όταν επιδεινώθηκε η υγεία του Ανδρέα και εισήχθη στο Ωνάσειο, ο Θόδωρος συμμετείχε στο στενό επιτελείο της Ακαδημίας που οργάνωσε τη διαδοχή του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και τη διπλή εσωκομματική νίκη – στην Κοινοβουλευτική Ομάδα τον Iανουάριο του ’96 και στο Συνέδριο τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Λένε μάλιστα ότι αυτός ήταν ο εμπνευστής των «καθαρών λύσεων» που αποτυπώθηκαν στον εκβιασμό που άσκησε στο Συνέδριο του ’96 ο Σημίτης: «Αν δεν εκλεγώ πρόεδρος, θα παραιτηθώ και από πρωθυπουργός».

Μολονότι κάποιοι από το εκσυγχρονιστικό μπλοκ εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους, η στρατηγική αυτή απεδείχθη ανίκητη. Στο Συνέδριο του ’96 ακούγεται για πρώτη φορά το σύνθημα «Κόμμα και κράτος Θόδωρος Τσουκάτος!», ένα σύνθημα που εκνεύριζε τον Σημίτη και αποτύπωνε τη δύναμη του «στρατηγού» των εκσυγχρονιστικών δυνάμεων. Λίγους μήνες αργότερα εισηγήθηκε στον Σημίτη την πρόωρη προσφυγή στην κάλπη με διπλό στόχο: πρώτον, να αξιοποιήσει τη δυναμική που είχε αποκτήσει στην κοινωνία απέναντι στον παραπαίοντα Εβερτ και, δεύτερον, να αποκτήσει τη νομιμοποίηση του εκλογικού σώματος που θα του άνοιγε οριστικά τον δρόμο της εσωκομματικής κυριαρχίας. Τα πέτυχε και τα δύο, αν και η εσωκομματική αντιπολίτευση δεν κατέθεσε ποτέ τα όπλα, συνεχίζοντας να τον υπονομεύει έως το τέλος. Από το 1996 έως το 2000 ο Θόδωρος Τσουκάτος κυριαρχεί ελέω Σημίτη στο ΠΑΣΟΚ και ταυτόχρονα μεταβάλλεται σε έναν πανίσχυρο πόλο εξουσίας, δυσανάλογο του (θεσμικού) ρόλου του. Εξελίσσεται σε προνομιακό συνομιλητή της επιχειρηματικής και τραπεζικής ελίτ της χώρας αλλά και του εκδοτικού κατεστημένου.

Τότε πουλάει το τριάρι στα Πατήσια και αγοράζει ένα άνετο διαμέρισμα στη Νεάπολη, στον Λυκαβηττό, στην οδό Αρματολών και Κλεφτών. Στα πάρτι του παρελαύνει όλη η ισχυρή Αθήνα. Συχνάζει στα πάρτι επιχειρηματιών, όπως του Θωμά Λιακουνάκου και του Σωκράτη Κόκκαλη (ακόμα και στη Μύκονο), τον οποίο και συνοδεύει συχνά στο γήπεδο. Συχνάζει και στις δεξιώσεις εκδοτών όπως ο Σταύρος Ψυχάρης. Τον συνοδεύει μόνιμα πλέον η φήμη ότι «λύνει και δένει», προκαλώντας ισχυρές εσωκομματικές αντισυσπειρώσεις. Με δυο λόγια, αρχίζει να γίνεται το κόκκινο πανί τόσο για το τσοχατζοπουλικό ΠΑΣΟΚ όσο και για τους εκσυγχρονιστές. Τότε αρχίζουν να δρομολογούνται οι αντιθέσεις του με τον Μιχάλη Νεονάκη και τον Γιώργο Πανταγιά (το 1999 ο τότε σύμβουλος Τύπου του Μαξίμου δημοσίευσε στην «Ελευθεροτυπία» ένα άρθρο με τον σκωπτικό τίτλο «Ο φαρμακοτρίφτης», όπου καυτηρίαζε τις πρακτικές του Τσουκάτου), καθώς και με τον τότε γραμματέα του κόμματος Κώστα Σκανδαλίδη. Τον τελευταίο μάλιστα η στενή ομάδα των εκσυγχρονιστών τον αποκαλούσε απαξιωτικά «Γιάννη Πάριο της πολιτικής».

Το 1999 διαταράσσονται οι σχέσεις του και με τον Σημίτη, που θα οδηγήσουν περίπου έναν χρόνο αργότερα στην οριστική του αποπομπή από το περιβάλλον του πρώην πρωθυπουργού. Αναγνωρίζοντας το «ηθικό χρέος» απέναντί του, ο Σημίτης τον συμπεριλαμβάνει στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας στις εκλογές του 2000, αλλά τον καθαιρεί από όλες τις ιδιότητες - κυρίως αυτή του «αντ’ αυτού». Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι λέγεται ότι ήταν η συμμετοχή του «στρατηγού» στις επινίκιες εκδηλώσεις το Πάσχα του 2000 στη Μύκονο με τη συμμετοχή κορυφαίων στελεχών και επιχειρηματιών που είχαν στηρίξει το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 9ης Απριλίου. Η διαρκής παρουσία του σε κοσμικά εστιατόρια και στα πάρτι των ισχυρών λέγεται ότι εξαγρίωσαν τον πρώην πρωθυπουργό. Μάλιστα ζήτησε από στέλεχος του Μαξίμου να επιβεβαιώσει αν τα δημοσιεύματα του Τύπου ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα και όταν επιβεβαιώθηκαν φέρεται να είπε το περίφημο: «Ως εδώ και μη παρέκει με τον Θόδωρο»!

Λέγεται μάλιστα ότι λίγο έλειψε να κατσαδιάσει τον τότε συνεργάτη του, υπουργό και ορκισμένο εχθρό του Τσουκάτου, τον Γιώργο Πασχαλίδη, ο οποίος, ξεπερνώντας τα όρια της αστικής ευγένειας του Σημίτη, ρώτησε τον πρώην πρωθυπουργό αν είχε διαβάσει τον «Υπηρέτη», το γνωστό θεατρικό έργο του Χάρολντ Πίντερ. Ο υπαινιγμός ήταν βαρύς, αφού στο θεατρικό έργο αυτό ο υπηρέτης αρχίζει να εξουσιάζει το αφεντικό του. «Γιώργο, το παρατραβάς!», απάντησε τότε ξερά ο Σημίτης…
Εκείνο το φθινόπωρο θα κορυφωθεί «το δράμα Τσουκάτου» με αφορμή μια συνέντευξη του Θόδωρου Πάγκαλου στην οποία ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ στηλιτεύει τον συγχρωτισμό πολλών στελεχών του ΠΑΣΟΚ με μεγάλους και συχνά κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες. Κάνει λόγο για τις διακοπές Πασόκων στα κότερα διαπλεκόμενων επιχειρηματιών και όλοι καταλαβαίνουν ότι φωτογραφίζει τις φιλικές σχέσεις του Θόδωρου Τσουκάτου με το πανίσχυρο κατεστημένο της εποχής.

Ο Τσουκάτος το διαψεύδει αλλά στη δίνη των γεγονότων ένας φίλος του την εποχή εκείνη δημοσιογράφος δηλώνει από το παράθυρο τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεων ότι ο Πάγκαλος εννοούσε τον Σκανδαλίδη. Εξαλλος τότε ο γραμματέας του κόμματος και έχοντας κάνει τους συνειρμούς, κατεβαίνει από τον 6ο όροφο όπου βρισκόταν το γραφείο του στον 4ο όπου ήταν το γραφείο του Θόδωρου Τσουκάτου και εν μέσω απειλών και αντεγκλήσεων του ζητάει να φύγει από τη Χαριλάου Τρικούπη. «Από πού να φύγω, ρε Κώστα; Από το σπίτι σου;», του απαντά ο Τσουκάτος. Ο Σκανδαλίδης ζητάει τότε από τον Σημίτη να τον απομακρύνει από το κόμμα.
Εκτοτε αρχίζει η παρακμή για τον άλλοτε ισχυρό άντρα του εκσυγχρονισμού. Το παράδοξο είναι ότι ο Σημίτης δεν άφησε ποτέ αυτή την πολιτική σχέση να εξελιχθεί σε προσωπική φιλία. Μπορεί να εκτιμούσε τις ικανότητες του συνεργάτη του ή να αισθανόταν έως ένα σημείο ότι είχε απέναντί του ένα ηθικό χρέος, αλλά φίλο δεν τον έκανε ποτέ. Ο ίδιος ο Τσουκάτος, όταν στράβωσαν οριστικά τα πράγματα, δεν έκρυβε το παράπονό του. «Τον αγαπούσα και τον είχα σαν πατέρα», εκμυστηρεύτηκε κάποτε. Ισως επειδή ο Σημίτης, όπως λένε οι εχθροί του, δεν συγχέει την πολιτική με το συναίσθημα.

Κάποτε ο Γιώργος Βέλτσος για να εικονογραφήσει τον ρόλο του Τσουκάτου στην άνοδο του Σημίτη στην εξουσία είχε πει: «Ο Σημίτης είχε ένα γραφείο με κλειστά παράθυρα. Υστερα ήρθε ο Τσουκάτος και έφερε αέρα, φως και κόσμο». Και όπως φαίνεται, και πολλά χρήματα στο ταμείο. Το σίγουρο είναι -όπως μου είπε ένα κορυφαίο στέλεχος που δεν ήταν και φίλος του- ότι «θα ήταν άδικο να πληρώσει μόνο ο Θόδωρος les annees folles μιας ολόκληρης παράταξης»…